कॉर्पोरेट व वित्त भांवडलशाही ने सर्वच देशात टोकाची आर्थिक विषमता तयार केली आहे ; म्ह्णून कॉर्पोरेट भांडवलशाहीला नैतिक आवाहन करून ती बदलणार नाहीये
कारण समोरच्या माणसाची नैतिक मूल्ये, सिव्हिक मूल्ये तुमच्या सारखी असली तरच अशा आवाहनांचा काही अंशी परिणाम होऊ शकतो
आणि कॉर्पोरेट भांडवलशाहीची मूल्यव्यवस्था पूर्णपणे भिन्न आहे ; ती तुमच्या नैतिक श्रेष्ठत्वाला भीक घालत नाही
म्हणून कॉर्पोरेट भांडवलशाहीच्या परिभाषेत, त्यांच्या अंगणात जाऊन त्यांच्या भाषेत बोलले पाहिजे ; त्यामुळे किमान कॉर्पोरेट भांडवलशाहीच्या समर्थक पण विचारी मध्यमवर्गामध्ये चलबिचल होऊ शकेल
भांवडलशाही
टोकाच्या आर्थिक विषमतेमुळे दोन प्रकारचे गंभीर प्रश्न तयार होत असतात : सामाजिक आणि आर्थिक
१. सामाजिक असंतोष आणि त्यातून तयार होणारे मानसिक ताणतणाव
आपण गरीब आहोत या जाणिवेतून तयार होणारा असंतोष माणसाला बिचारा बनवतो ;
पण आर्थिक विषमतेमुळे तयार होणाऱ्या असंतोषाचा पोत वेगळा आहे ; आपण साध्या गोष्टींसाठी मोताद आहोत आणि ते लोक भौतिक उपभोगत लोळत आहेत हे दृश्य लोकांना, विशेषतः तरुणाना, हिंसक बनवू शकते
या असंतोषाची वाफ जात , धर्म , भाषा , वर्ण अशा नाना प्रकारच्या अस्मितांच्या प्रश्नांवर उकळत ठेवायला अनुकूल परिस्थिती तयार राहते
अती श्रीमंत, श्रीमंत , उच्च वर्गातील कुटुंबाना, जे नेहमीच अल्पसंख्य असणार, त्यांच्या आजूबाजूच्या बहुसंख्यांक गरिबांमुळे सतत असुरक्षित वाटत राहते ; ते स्वतःशी प्रामाणिक असतील तरच मान्य करतील
२. अर्थव्यवस्था नेहमीच कुंठितावस्थेत राहणार
कॉर्पोरेट भांडवलशाहीत पुरवठ्याच्या बाजूचे प्रश्न (सप्लाय साईड) एवढे नसतात
उत्पादित वास्तुमलाला पुरेसा उठाव नसल्यामुळे (डिमांड साईड) अर्थव्यवस्था कुंठित असतात ; कारण शेकडो कोटी लोकांची क्रयशक्ती कशी वाढवायची हि आपली जबाबदारी नाही असे ती प्रणाली मानते
डिमांड साईडच्या कोंडीची मुळे आर्थिक विषमतेमध्ये आहेत
समजा अर्थव्यवस्थेत १०,००० रुपयांचा वाढावा तयार झाला आहे ; त्यातील किती वाटा भांडवलाकडे जाणार व किती मानवी श्रमाकडे हा शुद्ध राजकीय अर्थव्यवस्थेचा निर्णय असतो
समजा १०,००० मधील ९००० रुपये आधीच श्रीमंत असणाऱ्या कडे गेले तर त्याच्या निकडीच्या सर्व गरजा आधीच भागलेल्या असल्यामुळे तो श्रीमंत माणूस ते ९००० रुपयांची बचत करणार; त्यातून वस्तुमालाला मागणी तयार होत नाही
आता समजा श्रीमंतांचा वाटा फक्त ५००० रुपये आहे आणि ५००० रुपये कामगार / कष्टकऱ्यांकडे वर्ग झाले (अर्थ निरक्षर लोकांनी फुकट वाटले असा अर्थ काढू नये)
तर त्यातील जवळपास सर्व पैसे विविध प्रकारचे वस्तुमाल , गृहपयोगी वस्तू, घर खरेदी, मुलाची शिक्षणे यावर खर्च व्हायची शक्यता जास्त
यातून अर्थव्यवस्थेला चालना मिळेलच पण कोट्यवधी कुटुंबातील पुढच्या पिढ्या अधिक सशक्त आणि शिकलेल्या निपजतील आणि देशाची अर्थव्यवस्था सतत वाढती राहील
by – संजीव चांदोरकर
आर्थिक व जागतिक घडामोडींचे अभ्यासक विश्लेषक
(लेखक ‘टाटा समाजविज्ञान संस्थे’त अध्यापन करतात.)
ईमेल : chandorkar.sanjeev@gmail.com
हिंदू स्त्रियांच्या मालमत्ता संदर्भात ; हिंदू कोड बिलाची पार्श्वभूमी भाग 2
पुरग्रस्त विद्यार्थ्यांना मदतीचा हात; शालेय वस्तूंचे वाटप
जागल्याभारत वरील बातम्या/लेख शेअर करून इतर लोकांपर्यंत पोहोचण्यास आम्हाला मदत करा.मित्रांना सांगा.
(वाचकहो..आपल्या @jaaglyabharat या टेलिग्राम चॅनेलवर सहभागी व्हा,ताज्या अपडेट्स मिळवा,मित्रांना सांगा)
Comments 1