महिला आणि डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या विचारांची प्रांसगिकता..

महिला आणि डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या विचारांची प्रांसगिकता..महिलांच्या विकासासाठी त्याचे सामाजिक,आर्थिक,राजकीय कार्य खूप मोठे आहे.’स्त्री ही राष्ट्राची निर्माणकर्ता आहे, स्त्री जागृत केल्याशिवाय राष्ट्राचा विकास शक्य नाही.” डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांचे विचार आणि त्यांची उदात्त दृष्टीकोन स्वातंत्र्य समता, बंधुता , जेव्हा याचा ते विचार करतोय तेव्हा सामाजिक लोकशाहीसाठी त्यांची तळमळ आपल्याला प्रकर्षाने दिसते. संविधान सभेची शेवटची बैठक झाली तेव्हा बाबासाहेब आंबेडकर यांनी सामाजिक लोकशाही ला मुख्य पटलावर ठेवून भाषण दिले. ते म्हणाले की जातीव्यवस्था आणि लोकशाही एकत्र राहू शकत नाही. म्हणूनच भारतीय राज्यघटनेने असे आधी नियम नमूद करण्यात आले की ज्यामध्ये देशाच्या कोणत्याही भागात राहणाऱ्या नागरिकांना जातीय व भाषिक आधारावर कोणताही भेदभाव केला जात नाही.आणि देशात को कुठेही राहु शकतो व आपली उपजिविका करु शकतो.

संविधानच्या मसुद्यातील तरतुदी आणि त्याचे औचित्य सिद्ध करण्याचे मुख्य कार्य डॉ. आंबेडकर यांनी केले.

अशा प्रकारे त्यांनी देशातील मुल्ये , समानतेची संधी,सामाजिक न्याय यांना आवाज दिला.

मूळ गोष्ट अशी होती की प्रथम देशातील सर्व नागरिक भारतीय आहेत आणि नंतर त्यांना काही वेगळी ओळख मिळाली.

डॉ.आंबेडकरांना भारतातील सामाजिक भेदभावाची चिंता होती

त्यांनी जाती विरहीत समाज रचनेवर भर दिला.नोव्हेंबर 1948 मध्ये संविधानाच्या मसुद्या बाबतीत बोलतांना बाबासाहेब म्हणाले की आम्ही भारतवर्षाला राज्ये नव्हे तर एक संघराज्य म्हटले पाहिजे.डॉ.आंबेडकरांना भारतातील सामाजिक भेदभावाची चिंता होती.म्हणूनच ते म्हणाले की, जर आपल्याला लोकशाही मजबूत स्थापन करायची असेल तर आपल्याला आपल्या मार्गावरील अडथळे ओळखणे आवश्यक आहे कारण संविधानाचा पाया लोकशाहीतील सार्वजनिक निष्ठेच्या पायावर उभा राहू शकतो.

असे दिसते आहे की डॉ. आंबेडकरांची मते वास्तवात त्या राष्ट्रवादाशी संबंधित आहेत ज्यात जाती आणि वर्ण आणि व्यक्ती आणि व्यक्ती यांच्यात धर्म नाही. देशातील प्रत्येक नागरिकाचे समान तत्व आहे.जमीन, समाज आणि राष्ट्र उभारणीच्या उत्तम परंपरेला महत्त्व देताना ते म्हणाले की राष्ट्र एक भौतिक अस्तित्व नाही.भूतकाळातील लोकांनी केलेल्या अथक प्रयत्नांची, त्यागाची आणि देशभक्तीचा परिणाम म्हणजे राष्ट्र होय. राष्ट्राला जिवंत असे वर्णन करताना ते म्हणाले की राष्ट्रीयत्व ही सामाजिक चेतना आहे आणि अशा प्रकारे एकमेक एकमेकांच्या जवळ येतात. यातून बंधुत्व विकसित होते. यात सर्वात मोठा अडथळा म्हणजे संकुचितपणाची कल्पना. ते म्हणाले की, मला सर्व भारतीय लोकांनी स्वत: ला फक्त भारतीय समजून घ्यावे अशी माझी इच्छा आहे.

महिलांसाठी नोकरीमध्ये आरक्षण

डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर, यांनी भारतीय संविधानात फ्रेंच राज्यक्रांती पासून तीन शब्द घेतले. स्वातंत्र्य, समानता ,बंधुता मूलभूत अधिकार कलम 14 ते 18 च्या माध्यमातून समानतेचा अधिकार स्पष्ट करतात. या संदर्भात राज्यघटनेच्या अनुच्छेद 19 ते 22 च्या माध्यमातून स्वातंत्र्याचा अधिकार देण्यात आला आहे आणि शोषण विरोधात कलम 23 आणि 24 ला अधिकार देण्यात आले आहेत. महत्त्वाची वस्तुस्थिती अशी आहे की अनुच्छेद 19 (2) मध्ये अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याच्या अधिकारामध्ये कोणत्याही जाती, वर्ग किंवा समुदायाविरूद्ध निर्बंधित अभिव्यक्ती करण्यास मनाई आहे. राज्यघटनेनुसार याने कोणत्याही प्रकारे देशाच्या सुरक्षा, सार्वभौमत्व आणि अखंडतेला हानी पोहोचवू नये. या तिन्ही गोष्टींच्या संरक्षणासाठी एखादा कायदा असेल किंवा तो बनविला जात असेल तर तो अडथळा आणू नये.धार्मिक उपासनेचा अधिकार भारतीय राज्य घटनेत कलम 25 ते 28 मध्ये देण्यात आला आहे.

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी जवळजवळ सर्व क्षेत्रात मूलभूत दृष्टी देऊन समग्र मानवी कल्याणाचे कार्य केले.महिलांच्या विकासासाठी त्याचे सामाजिक,आर्थिक,राजकीय कार्य खूप मोठे आहे.महिलांसाठी नोकरीमध्ये आरक्षण देण्याच्या पुढाकाराचा तो पहिला पुढाकार होता. मुंबईच्या महिला सभेला संबोधित करताना ते एकदा म्हणाले होते की ‘स्त्री ही राष्ट्राची निर्माणकर्ता आहे, स्त्री जागृत केल्याशिवाय राष्ट्राचा विकास शक्य नाही.’ समाजात समानता कशी असावी यासाठी त्याच्याकडे दृष्टी होती. सर्व स्तरांवर प्रस्थापित व्हा. म्हणूनच त्यांनी समाज वर्गाविना आणि जातीविरहीत बनण्यावर भर दिला. समानता आणि सामाजिक न्यायासह बहुजन हिताय-बहुजन सुखाय चे त्यांचे तत्वज्ञान आजही प्रासंगिक आहे.