नागालँडच्या राजकारणाचा भावी चेहरा हेकानी जाखलू

अलीकडे नागालँडमध्ये विधानसभेची निवडणूक जिंकून महिला आमदार होण्याची ही पहिलीच वेळ आहे. 2 मार्च रोजी, नॅशनलिस्ट डेमोक्रॅटिक प्रोग्रेसिव्ह पार्टी (NDPP) च्या हेकानी जाखलू नागालँड विधानसभेत निवडून आल्या आणि त्या पहिल्या महिला आमदार बनल्या.

यापूर्वी राज्यात 13 विधानसभा निवडणुका झाल्या आहेत, मात्र आजपर्यंत एकही महिला आमदार म्हणून निवडून आलेली नाही. २ मार्च ला मतमोजणी झाली, त्यात जाखलू यांना विजयी घोषित करण्यात आले. हेकानी जाखलू यांनी लोक जनशक्ती पक्षाच्या (रामविलास पासवान) अझेटो झिमोमी यांचा पराभव करून विजय मिळवला. जाखलू यांना 31,874 मतांसह 45.16 टक्के मते मिळाली, तर अझेटो झिमोमी यांना 40.34 टक्के मते मिळाली.

विजयानंतर जाखलू म्हणाले, “17 वर्षांपासून मी एनजीओच्या माध्यमातून तरुणांसाठी काम करत आहे.

तरुणांच्या चांगल्या भविष्यासाठी मला धोरणनिर्मितीत सहभागी व्हायचे होते.

त्यामुळे राज्यातील सर्वोच्च निर्णय घेणार्‍या संस्थेत प्रवेश करायचा होता.

महिला आमदार म्हणून मीही महिलांसाठी त्यांच्या विकासासाठी लढणार आहे.

जाखलू पुढे म्हणतात की, “दिमापूर 3 ला मॉडेल मतदारसंघ बनवण्याचे माझे दुसरे ध्येय आहे.

समाजातील सर्व वर्गातील लोकांना मूलभूत सुविधांचा लाभ घेता यावा अशी माझी इच्छा आहे.

आणि शेवटी, मी अल्पसंख्याक समाजासाठीही लढणार आहे.ते राज्याच्या निम्म्या लोकसंख्येचे आहेत आणि खरे तर निर्णायक मतदार आहेत.

उर्वरित भारतातील लोकांना देशाचा अविभाज्य भाग असलेल्या ईशान्येबद्दल फारच कमी माहिती आहे.
भारतातील लोक आपल्याकडे परदेशी म्हणून पाहतात अशीही तिथल्या लोकांची तक्रार आहे.

त्यांच्याशी चांगली वागणूक मिळत नसल्याच्या तक्रारीही अनेकदा महानगरे आणि देशातील इतर शहरांमधून येत आहेत.

एका माजी मुख्यमंत्र्यांनीही एका सार्वजनिक कार्यक्रमात ईशान्येतील लोकांना भारतीय समजले जात नाही अशी खंत व्यक्त केली होती.

पण अलीकडच्या काळात सरकारने ईशान्येकडील राज्यांचे मुद्दे आपल्या मुख्य अजेंड्यात ठेवले आहेत. भाजपच्या केंद्रीय धोरणाचा भाग असलेल्या ईशान्येकडील राज्यांच्या प्रगती आणि पायाभूत सुविधांच्या विकासावर विशेष लक्ष देण्यात आले आहे. सीमा संवेदनशील राज्यांमध्येही हे आवश्यक होते. नुकत्याच येथे तीन राज्यांच्या विधानसभा निवडणुका पार पडल्या. पण या निवडणुकांची व्याप्ती आणि चर्चा दिल्लीच्या स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांपेक्षा कमी होती, असे उपरोधिकपणे म्हटले जाईल. मात्र, यावेळी नागालँड एका खास कारणामुळे चर्चेत आहे. तेथे सत्तास्थापनेच्या साठ वर्षानंतर प्रथमच महिलांना विधानसभेत प्रतिनिधित्व मिळाले आहे. हेकानी जाखलू दिमापूरमधून आमदार बनल्या.

दिमापूर-3 मतदारसंघात नुकत्याच झालेल्या निवडणुकीत हेकाली जाखलू हे एनडीपीपीचे उमेदवार म्हणून विजयी झाले होते. जो राज्यातील भारतीय जनता पक्षाचा मित्रपक्ष आहे. जाखलू हे सामाजिक उद्योजक आहेत. समाजातील वंचित, पिडीत महिलांच्या हक्कांसाठी ती लढत असल्याबद्दल राज्यात तिचे कौतुक होत आहे. या निवडणुकीत त्यांनी आपला मतदारसंघ आदर्श आणि अल्पसंख्याक लोकवस्तीच्या विकासाला प्राधान्य दिले होते. खरं तर ती या राज्यात युथनेट नावाची स्वयंसेवी संस्था चालवते. या संस्थेच्या माध्यमातून ती दीड दशकांपासून स्थानिक तरुणांना रोजगार देण्यासाठी प्रयत्नशील असल्याचा दावा त्या करत आहेत. राज्यातील 1.2 लाख तरुणांना कौशल्य विकासाचे प्रशिक्षण देऊन त्यांना रोजगार उपलब्ध करून देण्यात आल्याचे बोलले जात आहे. तरीही, त्यांचा असा विश्वास आहे की जोपर्यंत तुम्ही अधिकार मिळवून व्यवस्थेचा एक भाग बनत नाही, तोपर्यंत सहज आणि सहजतेने ध्येय गाठण्यात अडथळा निर्माण होतो. कोणत्याही लोकप्रतिनिधीची मुख्य जबाबदारी ही आपल्या भागातील जनतेला उत्तम शिक्षण, आरोग्य व मूलभूत सुविधा उपलब्ध करून देणे ही असते, असे त्यांचे मत आहे.

जाखलू यांनी आपल्या कार्यातूनच राज्यात विशेष ओळख निर्माण केली आहे, यात शंका नाही. 2018 मध्ये, तिला समाजातील विशेष योगदानाबद्दल बाल आणि महिला विकास मंत्रालयाने नारी शक्ती पुरस्काराने सन्मानित केले. विशेष म्हणजे हा पुरस्कार मिळवणाऱ्या त्या ईशान्येकडील पहिल्या महिला आहेत. मात्र, तोलुवी गावातील जाखलू यावेळी आमदार झाल्यामुळे आनंद व्यक्त होत आहे. 1963 मध्ये नागालँडच्या स्थापनेनंतर त्यांना पहिल्या आमदार होण्याचा मान मिळाला आहे.

हेकाणी जाखलू हे व्यवसायाने वकील असले तरी त्यांना समाजोन्नतीच्या कामाची प्रचंड आवड आहे. नागालँडमध्ये राहून त्यांनी प्राथमिक शिक्षण पूर्ण केले. उच्च शिक्षण दिल्ली विद्यापीठाच्या लेडी श्री राम कॉलेज फॉर वुमन अँड फॅकल्टी ऑफ लॉ येथून एलएलबी पदवी मिळवली. पुढे, शिकण्यासाठी परदेशातही गेली आणि तिने सॅन फ्रान्सिस्को विद्यापीठातून एलएलएम केले. हार्वर्ड विद्यापीठात शैक्षणिक अभ्यासक्रमही पूर्ण केला. त्यानंतरच तिने नागालँडमधील तरुणांच्या उत्थानासाठी तिच्या युथनेटच्या बॅनरखाली काम सुरू ठेवले. युवकांचे सक्षमीकरण हे त्यांचे प्राधान्य राहिले आहे. या निवडणुकीत त्यांचे योगदान कामी आले आणि तरुण मतदारांनी त्यांच्यावर विश्वास दाखवला. त्यामुळेच गेल्या 14 विधानसभा निवडणुकीनंतर पहिल्या आमदार होण्याचा मान तिने मिळवला आहे. निःसंशयपणे, हेकानी जाखलू हे राज्यातील महिला प्रतिनिधित्वाच्या बाबतीत नागालँडच्या इतिहासाचा एक भाग आहेत.

दिमापूरमधील वुनाग्राम कॉलनीतील रहिवासी हेकानी जाखलू दीर्घ निवडणूक प्रचारातून थकूनही आपल्या विजयाबद्दल उत्साहित आहेत. सध्या 48 वर्षीय हेकानी जाखलू यांच्यात दीर्घ राजकीय खेळी खेळण्याची हिंमत आहे. नागालँडच्या राजकारणाचा भावी चेहरा म्हणून त्यांचे वर्णन केले जात आहे.