फॅक्ट चेक : शाहरुख खानचे वडील स्वातंत्र्यसैनिक नव्हते का?

बॉलीवूड अभिनेता शाहरुख खान जेव्हापासून त्याचा मुलगा आर्यन खान ड्रग्ज प्रकरणात अडकला तेव्हापासून तो सतत वेगळ्या चर्चेत असल्याचे दिसत आहे.सोशल मीडियावर शाहरुखबद्दलच्या अनेक पोस्ट व्हायरल होत आहेत.अशातच एक वृत्तपत्राची क्लिपिंगही व्हायरल झाली आहे, ज्यामध्ये शाहरुख खानचे वडील मीर ताज मोहम्मद खान यांचा उल्लेख करण्यात आला आहे.शाहरुख खानचे वडील स्वातंत्र्यसैनिक असल्याच्या मुद्यावरून संभ्रम पसरवला जातो आहे.

क्लिपिंग्जनुसार, मीर ताज मोहम्मद हे १९४२ च्या “भारत छोडो आंदोलन” मधील सर्वात तरुण स्वातंत्र्यसैनिक होते. आता काही सोशल मीडिया यूजर्स या क्लिपिंगवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित करत आहेत आणि शाहरुख खानचे वडील स्वातंत्र्यसैनिक असल्याची शंका घेत आहेत.

सोशल मीडियावर व्हायरल होत असलेल्या पोस्ट

दावा

दाव्यानुसार, क्लिपिंगमध्ये असे लिहिले आहे की शाहरुखच्या जन्माच्या वेळी त्याचे वडील 30 वर्षांचे होते. शाहरुखचा जन्म 1965 मध्ये झाला आणि 1942 मध्ये “भारत छोडो आंदोलन” सुरू झाले. त्यानुसार शाहरुखच्या वडिलांचा जन्म 1935 मध्ये झाला असेल आणि 1942 मध्ये तो सहा वर्षांचा असेल. मग शाहरुखच्या वडिलांना वयाच्या अवघ्या सहाव्या वर्षी स्वातंत्र्यलढ्यात सहभागी होणे कसे शक्य आहे.

सत्य काय आहे?

तपासणीत असे आढळून आले आहे की व्हायरल पोस्टमध्ये करण्यात आलेला दावा दिशाभूल करणारा आहे. पहिली गोष्ट म्हणजे, शाहरुखच्या जन्माच्या वेळी त्याचे वडील ३० वर्षांचे होते, असे वृत्तपत्राच्या क्लिपिंगमध्ये कुठेही लिहिलेले नाही. कॅप्शनमध्ये ही चुकीची माहिती स्वतंत्रपणे जोडण्यात आली आहे. शाहरुखच्या वडिलांचा जन्म 1927 मध्ये झाला होता आणि 1942 मध्ये “भारत छोडो आंदोलन” दरम्यान ते 15 वर्षांचे असतील. या कारणास्तव, त्यांना देशातील सर्वात तरुण स्वातंत्र्यसैनिक देखील म्हटले जाते.

व्हायरल पोस्टच्या कॅप्शनमध्ये लिहिले आहे, “शाहरुखचा जन्म 1965 मध्ये झाला. भारत छोडो आंदोलन 1942 मध्ये झाले. या मासिकानुसार, तो जन्मला तेव्हा त्याचे वडील 30 वर्षांचे होते.. म्हणजेच 1942 मध्ये त्याचे वडील 6 वर्षांचे होते. आता वयाच्या ६ व्या वर्षी शाहरुख खानच्या वडिलांनी भारत छोडो आंदोलनात काय उपटले होते, याची कल्पना करा? फेसबुक आणि ट्विटरवर हजारो लोकांनी ही पोस्ट शेअर केली आहे. व्हायरल ट्विटचे संग्रहण येथे पाहिले जाऊ शकते.

VERIFICATION AND METHODOLOGY

सर्वप्रथम आपण वर्तमानपत्राचे कटिंग काळजीपूर्वक वाचल्यावर लक्षात येतं की फाळणीपूर्वी वयाच्या १६ व्या वर्षी शाहरुखचे वडील पेशावर सोडून दिल्लीत आले आणि खान अब्दुल गफार खान यांच्या स्वातंत्र्य चळवळीत सामील झाले, असे लिहिले आहे. त्याचप्रमाणे शाहरुखच्या वडिलांबद्दलही बातम्यांमध्ये बरीच माहिती देण्यात आली आहे.पण शाहरुख खानचा जन्म झाला तेव्हा मीर ताज मोहम्मद ३० वर्षांचे होते,असा उल्लेख कटिंगमध्ये नाही. पोस्टमध्ये 30 वर्षांची बाब मुद्दाम खोडसळपणा करत संभ्रम निर्माण करण्यासाठी जोडली गेली आहे आणि त्यानुसार गणित मांडून संभ्रम पसरवला जात आहे. हा लेख अफफान नोमानी नावाच्या लेखकाने 6 ऑक्टोबर रोजी “हिंदी बातम्या” वृत्तपत्रासाठी लिहिला होता.

शाहरुख खानच्या वडिलांचा जन्म कधी झाला?

शाहरुख खानने 27 ऑक्टोबर 2014 रोजी वडिलांच्या वाढदिवसानिमित्त एक ट्विट केले होते.

शाहरुखने ट्विटमध्ये लिहिले की, जर त्याचे वडील हयात असते तर आज (2014 मध्ये) ते 87 वर्षांचे झाले असते.

याचा अर्थ शाहरुखच्या वडिलांचा जन्म 1927 मध्ये झाला असेल आणि 1942 मध्ये तो सहा वर्षांचा नसून 15 वर्षांचा झाला असेल.

My fathers Birthday today. He would have been 87 & very proud I think. “Hum tumhari umr ke the toh pahadon pe nange paanv charh jaate the… ”
— Shah Rukh Khan (@iamsrk) October 27, 2014

शाहरुख खान चे ट्विट

काही लोकांनी सोशल मीडियावर शाहरुख खानच्या वडिलांच्या कबरीचा फोटोही शेअर केला आहे.

त्यावर त्‍यांच्‍या जन्माचे वर्ष 1927 असा उल्लेख त्यांच्या समाधीवरही लिहिलेले दिसतो आहे.

1965 मध्ये शाहरुखचा जन्म झाला तेव्हा मीर मोहम्मद 38 वर्षांचे असले पाहिजेत.

https://www.facebook.com/QissaKhwani/photos/a.205174672948753/2329928427140023/?type=3

स्वातंत्र्यसैनिक मीर ताज मोहम्मद खान

शाहरुखचे वडील स्वातंत्र्यसैनिक असल्याच्या अनेक बातम्या आम्हाला मिळाल्या. मीर ताज मोहम्मद हे सर्वात तरुण स्वातंत्र्यसैनिकांपैकी एक होते, असेही या बातमीत सांगण्यात आले आहे. खुद्द शाहरुख खानही आपल्या वडिलांचे स्वातंत्र्य सैनिक असे वर्णन करतो.

I follow my Freedom Fighter father’s advice ‘quieter u bcome the more u r able 2 hear’.Good he’s no more, he’d be sad 2 hear wot sum ppl say
— Shah Rukh Khan (@iamsrk) September 19, 2016

शाहरुख चे वडिलांचा उल्लेख करणारे ट्विट

‘बॉलिवुडचा बादशाह’ या शाहरुख खानवर लिहिलेल्या पुस्तकातून मीर ताज मोहम्मद हे स्वातंत्र्यसैनिक असल्याचीही माहिती आपल्याला मिळते. चित्रपट समीक्षक आणि पत्रकार अनुपमा चोप्रा यांनी हे पुस्तक लिहिले आहे. पुस्तकानुसार, मीर आणि त्याचे भाऊ खान अब्दुल गफार खान यांचे समर्थक होते, जे ब्रिटिशांविरुद्ध लढले आणि फ्रंटियर गांधी म्हणून प्रसिद्ध होते.

किंग ऑफ बॉलिवूड पुस्तकातील काही अंश

मीरचा मोठा भाऊ गामा हे एक स्वातंत्र्य सैनिक नेता होते त्यांनी ब्रिटिशांविरुद्ध निदर्शने आणि मोर्चे आयोजित केले. ऑगस्ट 1942 मध्ये काँग्रेस पक्षाने “भारत छोडो आंदोलन” सुरू केले ज्यात नेहरू आणि गांधींसह शेकडो लोकांना अटक करण्यात आली. त्यांच्यामध्ये मीर ताज मोहम्मद आणि त्याचा भाऊ गामा हे होते. यानंतर मीर पेशावरहून दिल्लीत शिक्षणासाठी आला. मीर मोहम्मद हे प्रमाणित स्वातंत्र्यसैनिक होते, असे पुस्तकात लिहिले आहे. हे पुस्तक archive.org वर उपलब्ध आहे.

निष्कर्ष

व्हायरल पोस्टमध्ये बनावट गोष्टी लिहून खोटे पसरवले जात असल्याचे आमच्या तपासात सिद्ध झाले आहे. शाहरुख खानचे वडील खरोखरच स्वातंत्र्य चळवळीचा एक भाग होते. त्याना तुरुंगातही जावे लागले. शाहरुखचे वडीलच नाही तर त्यांच्या कुटुंबातील इतर काही लोकही स्वातंत्र्यलढ्याशी संबंधित होते.