द फ्लाइंग शीख म्हणून ओळखले जाणारे कॅप्टन मिल्खा सिंग (20 November 1929 – 18 June 2021)
मिल्खा सिंग यांचा जन्म २० नोव्हेंबर 1929 रोजी गोविंदपुरा (सध्या पाकिस्तानचा भाग) येथे एका शीख कुटुंबात झाला होता.त्याचे बालपण खूप कठीण काळातून गेले. भारत फाळणीनंतर झालेल्या दंगलीत मिल्खा सिंग यांचे आईवडील व अनेक भावंड गमावले.
भारतीय सैन्यात असताना ते खेळाकडे आकृष्ट झाले.त्यांना भारतीय ट्रॅक आणि फील्ड स्प्रींटर होता.
आशियाई खेळ तसेच राष्ट्रकुल स्पर्धेत 400 मीटर शर्यतीत सुवर्णपदक जिंकणारा तो एकमेव खेळाडू.
1958 आणि 1962 च्या एशियन गेम्समध्येही त्यांनी सुवर्ण पदके जिंकली. 1956 च्या मेलबर्नमधील उन्हाळी ऑलिंपिक.
1960 साली रोम मधिल उन्हाळी ऑलिंपिक आणि टोकियोमध्ये 1964 उन्हाळी ऑलिंपिकमध्ये त्यांनी भारताचे प्रतिनिधित्व केले. त्यांच्या खेळातील कामगिरीबद्दल त्यांना पद्मश्री पुरस्काराने गौरविण्यात आले.मिल्खा सिंग यांनी भारतीय महिला व्हॉलीबॉल संघाच्या कर्णधार राहिलेल्या निर्मल कौरशी लग्न केले. त्यांना 4 मुले, पैकी 3 मुली आणि एक मुलगा आहे. त्यांचा मुलगा जीव मिल्खा सिंह हा एक प्रसिद्ध गोल्फ खेळाडू आहे.
भारतीय सैन्यात नसते तर दरोडेखोर बनले असते मिल्खा सिंग
मिल्खा सिंग आपल्या आयुष्यात एकवेळ कमालीचे निराश होऊन त्यांना दरोडेखोर बनण्याचा विचार केला होता.त्यावेळी त्यांचा एक भाऊ मलखानने त्यांना भारतीय सैन्यात भरती करण्याचा प्रयत्न केला.1951 साली त्यांनी चौथ्या प्रयत्नात यशस्वीरित्या सैन्यात प्रवेश मिळविला आणि सिकंदराबाद येथील इलेक्ट्रिकल मेकॅनिकल इंजिनीअरिंग सेंटर येथे कार्यरत असताना त्यांची ओळख अ‍ॅथलेटिक्सशी झाली.लहानपणीच त्याने शाळेत 10 किमी अंतरावरील धाव पूर्ण केली होती त्यामुळे नवीन भरतीसाठी आवश्यक असलेल्या क्रॉस कंट्रीमध्ये सहावे स्थान मिळवल्यानंतर लष्कराने अ‍ॅथलेटिक्सच्या विशेष प्रशिक्षणासाठी त्यांची निवड केली होती.”मी दुर्गम गावातून आलो, मला माहित नाही की धावणे (रेस) म्हणजे काय? आणि ऑलिम्पिक म्हणजे काय असते?” हे सिंह यांनी कबूल केले आहे.
नाकारला भारत सरकारचा पुरस्कार
1958 च्या आशियाई क्रीडा स्पर्धेत मिळालेल्या यशांमुळे सिंग यांना सैन्यातील सिपाही पदावरून कनिष्ठ आयुक्त पदावर पदोन्नती देण्यात आली.त्यानंतर ते पंजाब शिक्षण मंत्रालयाच्या क्रीडा संचालक पदावरून सेवानिवृत्त झाले.1958 मध्ये मिळालेल्या यशानंतर सिंग यांना भारताचा चौथा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार ‘पद्मश्री’ पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.
2001 मध्ये त्यांनी भारतीय सरकारकडून अर्जुन पुरस्कार नाकारला, त्यावेळी त्यांनी असा युक्तिवाद केला की “माझ्यासारख्या वृद्ध नव्हते तर युवा खेळाडूंना मान्यता द्यायची आहे.” ते असेही म्हणाले की “हा पुरस्कार अयोग्यरित्या अशा लोकांना देण्यात आला आहे ज्यांनी सक्रिय क्रीडपटू म्हणून उल्लेखनीय सहभाग घेतला नव्हता.
आजकाल पुरस्कार मंदिरात ‘प्रसाद’ सारखे वाटले जातात
ते म्हणाले की, “मला मिळालेल्या पातळीवर कुठेही नसलेल्या क्रीडापटूंचा समावेश करण्यात आला आहे” आणि यामुळे पुरस्काराचे अवमूल्यन झाले आहे.25 ऑगस्ट 2014 रोजी गोव्यातील महाविद्यालयात आपल्या अनुभव सांगताना ते असेही म्हणाले की, “आजकाल पुरस्कार मंदिरात ‘प्रसाद’ सारखे वाटले जातात. पुरस्कारसाठीची पात्रता मानदंड न मिळवणाऱ्या साध्य न करणाऱ्या एखाद्याचा सन्मान का केला पाहिजे? मला पद्मश्री मिळाल्यानंतर मी अर्जुनपुरस्कार नाकारला.कारण हे असे आहे की मला पदव्युत्तर पदवी मिळवल्यानंतर एसएससी (माध्यमिक विद्यालयाचे) प्रमाणपत्र देण्यासारखे होते.”
सिंग यांनी आपली सर्व पदके देशाला दान केली आहेत.त्या सर्व पुरस्कार पदकांना अगोदर
नवी दिल्लीतील जवाहरलाल नेहरू स्टेडियमवर प्रदर्शित करण्यात आले
आणि नंतर ते पटियाला येथील क्रीडा संग्रहालयात ठेवण्यात आले आहे.
2013 मध्ये प्रदर्शित झालेला भाग मिल्खा भाग हा हिंदी चित्रपट मिल्खा सिंग यांच्या चरित्रकथेवर आधारित आहे.
मिल्खा सिंग यांचे आत्मचरित्र द रेस ऑफ माय लाइफ या नावाने प्रसिद्ध झाले आहे.
सिंग यांना कोरोनाची लागण झाली होती,त्यांना 24 मे 2021 रोजी मोहालीच्या फोर्टिस रुग्णालयात अतिदक्षता विभागात दाखल करण्यात आले.
काही काळ त्यांची प्रकृती स्थिर असल्याचे सांगितले गेले, परंतु 18 June जून 2021 रोजी सायंकाळी 11:30 वाजता त्यांचा मृत्यू झाला.
त्यांची पत्नी निर्मल कौर यांचे काही दिवसांपूर्वीच 13 जून 2021 रोजी कोविड -19 मुळे निधन झाले होते.
हे ही वाचा.. धुवांधार वॉटर फॉल : त्यांच्या जीवाची किंमत फक्त ५० रूपये
जागल्या भारत वरील बातम्या/लेख शेअर करून इतर लोकांपर्यंत पोहोचण्यास आम्हाला मदत करा.मित्रांना सांगा.
(वाचकहो..@jaaglyabharat या टेलिग्राम चॅनेलवर सहभागी व्हा,ताज्या अपडेट्स मिळवा)
First Published by Team Jaaglya Bharat on JUN 06, 2021 06:53 AM
WebTitle – Milkha singh
