सर्वोच्च न्यायालयाने अलीगढ़ मुस्लिम विद्यापीठाला (AMU) अल्पसंख्याक संस्थेचा दर्जा कायम ठेवला आहे. उच्च न्यायालयाच्या संविधान पीठाने 1967 च्या आपल्या निर्णयाला उलटवले, ज्यात म्हटले होते की AMU ला अल्पसंख्याक संस्थेचा दर्जा मिळू शकत नाही कारण त्याची स्थापना कायद्याच्या माध्यमातून झाली आहे. AMU प्रथमच चर्चेत आलेले नाही; यापूर्वी देखील या विद्यापीठाबद्दल वाद होत आले आहेत. इतकेच नव्हे तर विद्यापीठ उभारण्यासाठी जमीन देणारे राजा महेंद्र प्रताप सिंह यांचे वंशज लीज संपल्यानंतर जमीन परत मागू लागले आहेत. यूपी विधानसभा निवडणुकीत देखील हा मुद्दा चर्चेत होता.
तर कोण होते राजा महेंद्र प्रताप, AMU शी त्यांचे काय संबंध होते आणि त्यांनी किती जमीन दिली? समजून घेऊया.
राजा महेंद्र प्रताप सिंह कोण होते?
राजा महेंद्र प्रताप सिंह एक स्वातंत्र्यसैनिक, क्रांतिकारी, लेखक आणि समाजसुधारक होते. 1957 मध्ये त्यांनी मथुरेतून अपक्ष उमेदवार म्हणून लोकसभा निवडणूक लढवली आणि विजयी होऊन संसदेत पोहोचले. राजा महेंद्र प्रताप सिंह यांनी पहिल्या जागतिक युद्धादरम्यान 1915 मध्ये काबूलमध्ये “भारताची अस्थायी सरकार” स्थापन केली. ब्रिटिश सरकारने त्यांच्या क्रांतिकारी कार्यांमुळे त्यांना लक्ष्य केले, त्यामुळे ते जपानला गेले. 1932 मध्ये त्यांना नोबेल शांतता पुरस्कारासाठी नामांकन मिळाले होते.राजा महेंद्र प्रताप सिंग हे ‘आर्यन पेशवा’ म्हणून प्रसिद्ध होते आणि पहिल्या महायुद्धात स्थापन झालेल्या भारताच्या अंतरिम सरकारचे अध्यक्ष होते.
स्वातंत्र्यापूर्व एक वर्ष त्यांनी भारतात परतले आणि महात्मा गांधींसह काम सुरू केले. स्वतंत्र भारतात त्यांनी पंचायती राज या आपल्या आदर्शाला पुढे नेण्याचा प्रयत्न केला.
प्रारंभिक जीवन आणि विवाह
राजा महेंद्र प्रताप सिंह यांचा जन्म 1886 मध्ये हातरसच्या मुरसान एस्टेटच्या जाट कुटुंबात झाला. 1902 मध्ये त्यांचा विवाह बलवीर कौर यांच्यासोबत झाला जो जिन्द राज्याच्या शीख कुटुंबातील होत्या. लग्नानंतर 1907 मध्ये त्यांनी आपल्या पत्नीबरोबर जगभर प्रवास केला. परत आल्यानंतर त्यांनी मथुरातील आपले निवासस्थान एका शाळेसाठी दान केले, ज्याला 1909 मध्ये प्रेम महाविद्यालय नाव देण्यात आले. हे देशातील पहिले पॉलिटेक्निक कॉलेज मानले जाते.
अलीगढ़ मुस्लिम विद्यापीठाशी संबंध
राजा महेंद्र प्रताप सिंह यांचे प्रारंभिक शिक्षण अलीगढ़च्या सरकारी शाळेत झाले.
त्यानंतर त्यांनी अलीगढ़च्या मोहम्मडन एंग्लो-ओरिएंटल कॉलेजमध्ये प्रवेश घेतला, ज्याला नंतर अलीगढ़ मुस्लिम विद्यापीठ म्हणू लागले.
जरी त्यांनी त्याठिकाणी आपले शिक्षण पूर्ण केले नाही, तरी त्यांची गणना विद्यापीठाच्या प्रमुख माजी विद्यार्थ्यांमध्ये केली जाते.
इंडियन एक्सप्रेसच्या एका अहवालानुसार, महेंद्र प्रताप यांच्या वडिलांचे आणि आजोबांचे संबंध AMU चे संस्थापक सर सैयद अहमद खान यांच्याशी घनिष्ठ होते.
AMU ची स्थापना करण्याच्या वेळी, राजा महेंद्र प्रताप यांच्या कुटुंबाने विद्यापीठाला काही जमीन दान केली
आणि 1929 मध्ये स्वत: राजा महेंद्र प्रताप यांनी 3.09 एकर जमीन लीजवर दिली.
स्वातंत्र्य संग्रामातील योगदान
राजा महेंद्र प्रताप सिंह यांची गणना देशातील प्रमुख स्वातंत्र्यसैनिकांमध्ये केली जाते. 1 डिसेंबर 1915 रोजी त्यांनी काबूलच्या ऐतिहासिक बाग-ए-बाबरमध्ये भारताच्या पहिल्या अस्थायी सरकारची घोषणा केली. त्यांनी स्वत: ला राष्ट्रपती घोषित केले आणि त्यांचे सहकारी मौलाना बरकतुल्लाह यांना पंतप्रधान नेमले. महेंद्र प्रताप यांनी नंतर विविध देशांमध्ये प्रवास केला, जसे जर्मनी, जपान आणि रशिया, जिथे त्यांनी क्रांतिकारकांसाठी समर्थन मिळवण्याचा प्रयत्न केला. असे म्हटले जाते की 1919 मध्ये त्यांनी व्लादिमीर लेनिन यांची भेट घेतली.
नोबेल शांतता पुरस्कारासाठी नामांकन
राजा महेंद्र प्रताप सिंह यांनी 1929 मध्ये बर्लिनमध्ये वर्ल्ड फेडरेशनची स्थापना केली.
त्यांना 1932 मध्ये स्वीडिश डॉक्टर एन ए निल्सन यांनी नोबेल शांतता पुरस्कारासाठी नामांकित केले,
जे स्थायी आंतरराष्ट्रीय शांतता ब्यूरोच्या आयोगाचे सदस्य होते.
नामांकनात त्यांना “हिंदू देशभक्त,” “वर्ल्ड फेडरेशनचे संपादक,” आणि “अफगाणिस्तानचे अनौपचारिक दूत” म्हणून वर्णित केले गेले.
देशात परत आणि राजकीय करिअर
सुमारे 32 वर्षांच्या निर्वासनानंतर, राजा महेंद्र प्रताप सिंह 1946 मध्ये भारतात परतले. सरदार पटेल यांच्या कन्या मणिबेन त्यांना स्वत: कलकत्ता विमानतळावर घेण्यासाठी आल्या. स्वातंत्र्यानंतर त्यांनी राजकारणात उतरून अनेक बदल आणण्याचा प्रयत्न केला. 26 एप्रिल 1979 रोजी त्यांचे निधन झाले. मार्च 2021 मध्ये उत्तर प्रदेश सरकारने अलीगढ़मध्ये त्यांच्या नावाने एक विद्यापीठ स्थापन करण्याची घोषणा केली.
Support Jaaglyabharat.com
At Jaaglyabharat.com, we’re committed to bringing you accurate, insightful news that you can trust. By making a small contribution, you help us continue delivering high-quality content, expanding our reach, and staying independent. Every bit of support keeps the news accessible and empowers us to do more.
Thank you for standing with us!
आपल्या जागल्याभारत या युट्यूब चॅनेल ला भेट द्या,सबसक्राईब करा. सपोर्ट करा.
आपल्या @jaaglyabharat या टेलिग्राम चॅनेलवर सहभागी व्हा,ताज्या अपडेट्स मिळवा
जागल्याभारत वर माफक दरात जाहिरात देण्यासाठी संपर्क करा
First Published by Team Jaaglya Bharat on NOV 10,2024 | 19:50 PM
WebTitle – Hindu king Mahendra Pratap Singh who gave his land to Aligarh Muslim University
#RajaMahendraPratapSingh #AligarhMuslimUniversity #IndianHistory #FreedomFighter #NobelPeaceNominee #SocialReformer #HinduKing #PanchayatiRaj #IndianIndependence #AMU #HistoricalFigures #LegacyOfIndia #PoliticalLeader #EducationRevolution #RevolutionarySpirit
