अलीकडेच चीनकडून हायपरसॉनिक अस्त्राची चाचणी झाल्याची बातमी आली आहे. ज्याबद्दल अमेरिका देखील बोलत आहे. मात्र चीनने अशा बातम्यांना बगल दिली आहे. पण भारताकडे असे काही शस्त्र आहे की नाही हे जाणून घेणे आपल्यासाठी महत्त्वाचे आहे. भारत भविष्यात अशा प्रकारच्या शस्त्रास्त्रांची योजना करत आहे का? कारण रशिया आणि चीनसारख्या शेजारी राष्ट्रांकडे अशी शस्त्रे असतील तर त्या शस्त्रांपासून संरक्षण करण्यासाठी आपला देश तंत्रज्ञान स्वतःजवळ ठेवेल का? चला जाणून घेऊया.
चीनने 1 ऑक्टोबर 2019 रोजी तियानमेन स्क्वेअरवर DF-17 क्षेपणास्त्राचे प्रात्यक्षिक केले होते. हे चीनचे नवीन आंतरखंडीय क्षेपणास्त्र आहे, जे पारंपारिक आणि अण्वस्त्र वाहून नेण्यास सक्षम आहे. परंतु या व्यतिरिक्त लक्षात घेण्यासारखे आहे ते म्हणजे यात हायपरसोनिक ग्लाइड सिस्टम आहे. म्हणजेच हे क्षेपणास्त्र समुद्रापासून कमी उंचीवरही वेगाने उड्डाण करू शकते.चीनच्या DF-17 मध्ये कमी उंचीवर उड्डाण करण्याची क्षमता आहे. हे बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्र असले तरी ते हायपरसॉनिक अस्त्र म्हणूनही काम करू शकते, कारण त्याचा पुढचा भाग ग्लायडरसारखा तयार केलेला आहे. त्याला पुढच्या बाजूला पंख आहेत, जे त्याला कमी उंचीवर सरकण्याची शक्ती देतात. हे 1800-2000 किमीच्या रेंजमध्ये येणारे लक्ष्य नष्ट करू शकते.
जाणून घेऊया हायपरसोनिक शस्त्र म्हणजे काय?
जर आपण हे सामान्य भाषेत पाहिलं तर , हायपरसोनिक शस्त्र म्हणजे ध्वनीच्या वेगाच्या 5 पट वेगाने चालणारे शस्त्र. म्हणजेच जे शस्त्र हवेत 6115 किलोमीटर प्रतितास वेगाने उडू शकते, त्याला आपण हायपरसोनिक शस्त्र म्हणू. हे अस्त्र समुद्रावरून ताशी १२२० किलोमीटर वेगाने उड्डाण केले तर हल्ला करणे कठीण होईल. हायपरसॉनिक अस्त्राचे वैशिष्ट्य म्हणजे ते कमी उंचीवरही उडू शकते. लक्ष्य धावत असले तरी सहज लक्ष्याचा पाठलाग करू शकतो. म्हणजेच, तो आपल्या लक्ष्याचा पाठलाग करतो आणि नष्ट करतो.
ध्वनीच्या वेगापेक्षा कितीतरी पटीने अधिक वेगाने जाणारी ही क्षेपणास्त्रे अमेरिका, चीन आणि रशिया
यांच्यातील शस्त्रास्त्रांच्या शर्यतीचे कारण बनली आहेत, हेही खरे आहे.आता या शर्यतीत उत्तर कोरियाही सामील झाला आहे.
हायपरसोनिक शस्त्रे किती प्रकारची आहेत?
सध्या जगात हायपरसोनिक शस्त्रे प्रामुख्याने दोन प्रकारची आहेत. प्रथम- सरकणारी वाहने म्हणजे हवेत तरंगणारी.
दुसरे – क्रूझ क्षेपणास्त्र. सध्या जगाचे लक्ष सरकत्या वाहनांवर आहे. ज्याच्या मागे एक लहान क्षेपणास्त्र बसवले आहे.
त्यानंतर ते क्षेपणास्त्र प्रक्षेपकातून सोडले जाते.ठराविक अंतर कापल्यानंतर क्षेपणास्त्र वेगळे होते.
त्यानंतर सरकणारी वाहने सहजतेने उडणाऱ्या लक्ष्यावर हल्ला करतात.
या शस्त्रांमध्ये सामान्यतः स्क्रॅमजेट इंजिन असते,जे हवेतील ऑक्सिजनचा वापर करून वेगाने उडते.हे त्याला एक निश्चित वेग आणि उंची देते.
कोणत्या देशांकडे हायपरसोनिक शस्त्रे आहेत?
चीन, अमेरिका आणि रशियाकडे हायपरसॉनिक शस्त्रास्त्रांचे अत्याधुनिक तंत्रज्ञान आहे. याशिवाय भारत, जपान, ऑस्ट्रेलिया, फ्रान्स, जर्मनी आणि उत्तर कोरिया हे देश ही शस्त्रे विकसित करत आहेत. रशियाकडे अवानगार्ड हायपरसोनिक शस्त्र आहे (फोटोमध्ये),जे ICBM क्षेपणास्त्र टाकून सोडले जाते. रशियाने 2019 मध्ये हे शस्त्र आपल्या सैन्यात समाविष्ट केले आहे. चीनकडे दोन हायपरसॉनिक शस्त्रे असण्याची शक्यता आहे. त्यापैकी एक DF-17 आणि दुसरा DF-ZF आहे. अमेरिकेकडे हायपरसोनिक शस्त्रे आहेत. ज्यांच्याबद्दल अनेकदा बातम्या येत असतात. (फोटो: विकिपीडिया)
भारताकडे अशी हायपरसोनिक शस्त्र आहेत की नाहीत?
भारत हायपरसॉनिक ग्लायडर शस्त्रे बनवत आहे, त्याची चाचणीही झाली आहे. संरक्षण संशोधन आणि विकास संस्था (DRDO) ने 2020 मध्ये मानवरहित स्क्रॅमजेटच्या हायपरसोनिक स्पीड फ्लाइटची यशस्वी चाचणी केली. त्याला HSTDV (हायपरसोनिक टेक्नॉलॉजी डेमॉन्स्ट्रेटर व्हेईकल – हायपरसोनिक टेक्नॉलॉजी डेमॉन्स्ट्रेटर व्हेईकल) म्हणतात. हायपरसोनिक वेगाने उड्डाणासाठी हे एक मानवरहित स्क्रॅमजेट प्रात्यक्षिक विमान आहे. ताशी 6126 ते 12251 किमी वेगाने उडणाऱ्या विमानांना हायपरसॉनिक विमान म्हणतात.
भारताची HSTDV चाचणी 20 सेकंदांपेक्षा कमी होती. जरी, सध्या त्याचा वेग ताशी 7500 किमी होता,
परंतु भविष्यात तो कमी किंवा वाढविला जाऊ शकतो. या वाहनातून केवळ प्रवास करता येणार नाही,
त्याचप्रमाणे डोळ्याच्या क्षणी शत्रूवर बॉम्बही टाकता येणार आहेत. नाहीतर हे वाहन बॉम्ब म्हणून टाकले जाऊ शकते.
ब्रह्मोस-2 हायपरसॉनिक क्षेपणास्त्रही तयार होत आहे.
रशिया आणि भारत संयुक्तपणे ब्रह्मोस-2 हायपरसॉनिक क्षेपणास्त्र बनवत आहेत. हे त्याच स्क्रॅमजेट इंजिनसह बसवले जाईल, जे त्यास उत्कृष्ट वेग आणि सरकण्याची क्षमता देईल. या क्षेपणास्त्राचा पल्ला कमाल 600 किमी असेल. पण त्याचा वेग खूप जास्त असेल. ते शत्रूवर माक-7 च्या वेगाने म्हणजेच ताशी 8,575 किलोमीटर वेगाने हल्ला करू शकते. हे जहाज, पाणबुडी, विमान किंवा जमिनीवर स्थापित केलेल्या लॉन्चपॅडवरून जागृत केले जाऊ शकते. हे क्षेपणास्त्र पुढील वर्षापर्यंत तयार होईल, असा विश्वास आहे.
HGV- हायपरसोनिक ग्लाइड वाहन
हे भारतातील पहिले हायपरसॉनिक ग्लाईड वाहन असेल. सध्या ते संकल्पनेच्या टप्प्यावर आहे.
ते माच-५ च्या वेगाने म्हणजेच ताशी ४००० किलोमीटर वेगाने उड्डाण करेल अशी अपेक्षा आहे.
भारत सरकारची एक खाजगी कंपनी या प्रकल्पावर काम करत आहे. त्याचे अधिकृत नाव HGV-202F असे ठेवण्यात आले आहे.
त्याच्या डिझाइनचे चित्र समोर आलेले नाही.
पुष्पा बॉक्स ऑफिस कलेक्शन: चित्रपटाची हिंदी आवृत्ती 75 कोटीजवळ
(वाचकहो..आपल्या @jaaglyabharat या टेलिग्राम चॅनेलवर सहभागी व्हा,ताज्या अपडेट्स मिळवा,मित्रांना सांगा)
First Published by Team Jaaglya Bharat on JAN 12, 2022 15: 44 PM
WebTitle – What are hypersonic weapons? Does India have such a weapon?
